Оғози моҷаро
Бино ба навиштаи котиби матбуотии раиси шаҳри Исфара Иқбол Тешаев дар гурӯҳи журналистони Тоҷикистону Қирғизистон "MEDIAMOST" Сеть журналистов Кыргызстана и Таджикистана дар Фейсбук аз 7 март сар карда, ҷониби Қирғизистон якҷониба мехоҳад сохтмони роҳи Оқсой-Тамдикро идома диҳад, ҳарчанд мутобиқи протоколи комиссияи байниҳукуматӣ ин кор манъ аст.
Дигар сарчашма бошад, ба мо хабар дод, ки ҳанӯз санаи 7 март ҷониби Қирғизистон ба мақомоти Исфара ҳушдор додааст, ки дар сурати гирифтани шағалу рег аз наздикии роҳи Ош-Исфана онҳо ба сохтмони роҳи мазкур идома хоҳанд дод. Бояд гуфт, ки ин мавзеъ аз аввал ба ҷониби Тоҷикистон тааллуқ дошт ва сокинони деҳаҳои Чоркӯҳу Хоҷаи Аъло аз он барои сохтмон масолеҳи зарурӣ мегирифтанд. Истифодаи ин мавзеъ аз тарафи Тоҷикистон то раиси шаҳри Исфара таъин шудани Саломзода Сиҷоуддин идома дошт. Аммо баъди раиси шаҳр таъин шудани Саломзода С. истифодаи ин мавзеъ барои эҳтиёҷоти аҳолӣ манъ шуд ва нархи як мошин шағалу рег аз 150-200 сомонӣ ба 500 сомонӣ боло рафт.
Баъди муроҷиати чандинкарати сокинон гирифтани шағал аз назди роҳи Ош-Исфана аз тарафи тоҷикон ба роҳ монда шуд ва ин кор ба қавле ба қитиқи ҷониби қирғиз расид ва онҳо бо гузашти шаш рӯз аз оғози шағалгирӣ ба сохтмони роҳи Оқсой-Тамдик сар карданд.
Сангзанӣ, марги инсон ва сӯхтор
Баъд аз оне, ки аз сокинони деҳоти Тоҷикон ва Ворух садди идомаи сохтмони роҳ мегарданд, тарафи қирғиз роҳро дар мавзеи Оқсой бастанд. Ин роҳ ягонае роҳест, ки Ворухро бо Исфара мепайвандад. Дар ҷавоб ба ин амал сокинони деҳаи Хоҷаи Аълои Чоркӯҳ яке аз роҳҳои асосии Қирғизистон Ош-Исфанаро мебанданд. Роҳи мазкур роҳест, ки аз ҳудуди Тоҷикистон мегузараду ҷониби Тоҷикистон ба Қирғизистон ба муҳлати 49 сол ба иҷора додааст. Дар ҷавоби бастани роҳ аз тарафи хоҷаиаълогиҳо сокинони мавзеи Кӯктош деҳаи Сомониёни Чоркӯҳро аз убури роҳ маҳрум карда, роҳи асосии ин деҳаро бастаанд. Аз бегоҳии 13 март инҷониб мардум маҷбуранд тавассути дарё зану фарзандони худро аз “муҳосира” гузаронанд ва ҳоло низ ин гузаронидан идома дорад.
Шоҳидони ҳол мегӯянд теъдоди зиёде аз дуҷониб, ҳатто аз маркази вилояти Бодканди Қирғизистон ва сокинони деҳаҳои марзии Тоҷикистон ҷамъ шуда, кор ба сангзанӣ оид шудааст. Дар натиҷаи шумораи захмиҳо афзудааст. Сокинони қирғиз аз яроқи шикорӣ истифода бурда, дар натиҷа Ҳусейнбой Ҳакимови 43 сола ба ҳалокат расидааст.
Ҳусейнбой Ҳакимов омӯзгори МТМУ № 24 буда, раиси ҷавонони деҳаи Хоҷаи Аъло ва яке аз фаъолони ҲХДТ ба ҳисоб мерафт.
Дар баробари ин ба мо сокинони як қисмати деҳаи Сомониён, ки дар муҳосираи қирғизҳо мондаанду ба гуфтаашон онҳоро аз се ҷониб ҳарбиёни қирғиз иҳота намудаанд, хабар доданд, ки обҷувози деҳа оташ зада шудаасту хонаи чанде дигар тоҷиконро сӯзондаанд.
Мактабҳо фаъолият надоранд
Мактаби № 64-и деҳаи Сомониёни Чоркӯҳ дар қисмати болоии ин деҳа ҷойгир буда, аз сабаби муташанниҷ будани вазъ фаъолият намекунад. Зеро аксари хонандагон аз қисмати поёнӣ буда, барои ба мактаб рафтан бояд деҳаи Кӯктоши Қирғизистонро убур кунанд. Дар як вақт мактаби деҳаи Кӯктош низ фаъолият надорад, зеро барои ба ин мактаб омадан қирғизбачаҳо бояд аз ҳудуди тоҷикон гузаранд. Зеро хонаҳои истиқоматии сокинони ин ду деҳа ба тариқи шоҳмот ҷойгир буда, имкони комилан бо хатти сарҳад аз ҳам ҷудо кардани ду давлат вуҷуд надорад ва шояд роҳи ягона ба қавле “табартақсим” бошад.
Ба марги шаҳрванди Тоҷикистон кӣ ҷавоб медиҳад?
Рӯзҳо мегузаранд, моҷароҳо паси сар мешавад. Аммо суоле, ки ҳамеша дар хотирҳо хутур мекунад ва касро азоб медиҳад ин аст: ба марги Ҳусейнбой Ҳакимов ва ҷароҳатбардории сокинон кӣ ҷавоб медиҳад? Чаро имконият доданд то мардум худсарона роҳро бандад? Ҳарбиёни Тоҷикистон дар куҷо буданд? Оё мешуд роҳи пеши ин маргро гирифт, ё дигаргуна анҷом ёфтани ин моҷаро имкон надошт? Ва саволҳои дигар...